Reklama

Diecezjalna Niedziela Pawłowa

Kościół pw. św. Andrzeja w Olkuszu

Parafia pw. św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu należy do najstarszych w diecezji. Istnieje już ponad 800 lat. Została erygowana, według przekazu Jana Długosza, w 1184 r. i widać to na każdym niemal kroku, na każdej ścianie, w każdym zakątku tej zabytkowej budowli

Niedziela sosnowiecka 21/2009

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Sam Olkusz bywa określany w literackich i tradycyjnych przekazach „Srebrnym miastem”, natomiast w publikacjach naukowych „kolebką polskiego górnictwa”. W XII wieku musiał być już rozwiniętą osadą, gdyż dokumenty z 1184 r. wymieniają probostwo olkuskie. Olkusz jako „zburzone miasteczko” uległ przesunięciu przestrzennemu. Powstałe ok. 2 km na wschód miasto lokacyjne, dzisiejsza starówka, w odróżnieniu od starego nazywa się „nowym” Olkuszem. Nieznane są wydarzenia, jakie spowodowały przeniesienie Olkusza na nowy teren. Można przypuszczać, że były nimi najazdy Tatarów w 1241 r. i spalenie pierwotnej osady górniczej. Nie jest znana także data lokalizacji miasta. Historycy wiążą ją jednak z akcją lokalizacyjną Bolesława Wstydliwego, który m.in. lokował podolkuską wieś Bolesław w 1279 r., a Kazimierz Wielki odbudował miasto i wzniósł mury obronne. Monarcha ten zalicza Olkusz do 6 najważniejszych miast małopolski, natomiast liczba 1000 mieszkańców w drugiej połowie XIV wieku stawia go w rzędzie najludniejszych miast tego okresu w diecezji krakowskiej. Z początkiem XVII wieku Olkusz należał do największych miast ówczesnego województwa krakowskiego. Obok miasta opasanego murami obronnymi, rozwijały się przedmieścia. W XVII wieku większość mieszkańców Olkusza zamieszkiwała właśnie na przedmieściach.

Kaplice i kościółki

Poza murami miejskimi budowano również niewielkie kościółki - kaplice, którym towarzyszyły cmentarze. Były nimi: kościółek Świętego Krzyża na Przedmieściu Krakowskim, zbudowany z początkiem XVI wieku (w latach 1579-1602 był świątynią luterańską) przetrwał do początku XIX wieku. Kościółek Świętego Ducha na Przedmieściu Sławkowskim, zbudowany z początkiem XV wieku, wraz ze szpitalem dla ubogich, przetrwał do początków XIX wieku. Kościółek św. Jana na Starym Olkuszu, zbudowany na terenie średniowiecznego grodu z końcem XV wieku, zrujnowany w końcu XVIII wieku. Kościółek św. Urszuli na Parczach, zbudowany w końcu XVI wieku, spustoszony w końcu XVIII wieku. Kościółek św. Stanisława przy drodze do Żurady, zbudowany w XIII wieku, przetrwał ok. 500 lat. W pierwszej połowie XIX wieku dokonano rozbiórki wielu obiektów o najwyższej wartości historycznej. Zostały rozebrane mury obronne z bramami i basztami. W 1821 r. dokonano rozbiórki klasztoru Augustynianów wraz z kościołem pw. Najświętszej Maryi Panny. Kościół ten, powstały w XIV wieku, wielokrotnie niszczony przez pożary, był cierpliwie odbudowywany. Od połowy XVII wieku niszczyły go także roboty górnicze. Ostatecznie opuszczony przez zakonników w 1815 r. Obok kościoła stała murowana kaplica, zbudowana w 1640 r. z fundacji Zakrzewskich - obywateli olkuskich.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Kościół parafialny

Dokładna data budowy kościoła św. Andrzeja Apostoła nie jest znana. Wspominają go dokumenty z XIV wieku, lecz zapewne istniał wcześniej. Mógł pierwotnie być prostokątną jednonawową budowlą - obecne prezbiterium - rozbudowany w drugiej połowie XIV wieku z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego. Odnowiony w latach 1612 oraz 1622-73. Prezbiterium kryje w sobie wiele tajemnic dotyczących genezy samego obiektu i miasta. Wymaga gruntownych badań architektonicznych. Kościół ten jest głównym akcentem przestrzennym miasta. Mieści bogaty zbiór wyposażenia związanego z dziejami zarówno samej świątyni i parafii, jak również całej olkuskiej ziemi. Po spaleniu starej dzwonnicy, w latach 1903-13 w tym samym miejscu została zbudowana nowa dzwonnica.

Perła diecezji

Parafialny kościół św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu należy niewątpliwie do najcenniejszych obiektów sakralnych w diecezji sosnowieckiej. W kościele zostały zachowane fragmenty polichromii gotyckiej, poliptyk z XV wieku, ołtarz - wielki, renesansowy z obrazem św. Andrzeja, ołtarz św. Jana Kantego - późnobarokowy z drugiej połowy XVII wieku, stalle renesansowe z końca XVI wieku, chrzcielnica z końca XVI wieku - wykonana w formie romańskiego kielicha, odlana z olkuskiego ołowiu. Krzyż gotycki wykonany ze srebra w XIV wieku jest jednym z najdawniejszych i najpiękniejszych zabytków sztuki gotyckiej w Polsce. Srebrny krzyż gwarków olkuskich z przełomu XVI i XVII wieku, 4 obrazy św. Anny, naczynia liturgiczne z XVII wieku.
Zabytkiem ruchomym w kościele, o bezcennej wartości są organy Hansa Hummla, których budowę rozpoczęto w 1611 r., a ukończono w latach 1631-33 pod kierownictwem Jerzego Nitrowskiego. Konserwacja tego unikalnego instrumentu z przerwami trwała od 1972 do 1992 r. Do ciekawych zabytków należą także 2 portrety trumienne.

Tytuł bazyliki

Nie jest znana data konsekracji świątyni. Prawdopodobnie uroczystość odbyła się pod koniec XV wieku, a konsekracji dokonał kard. Fryderyk Jagiellończyk. Natomiast wiadomą rzeczą jest, że Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, reskryptem z dnia 10 października 2001 r., nadała kościołowi parafialnemu św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu, tytuł i godność bazyliki mniejszej. Uroczystość ogłoszenia tej decyzji odbyła się 13 stycznia 2002 r. Mszy św. przewodniczył nuncjusz apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk, przy udziale metropolity częstochowskiego abp. Stanisława Nowaka, abp. Stanisława Szymeckiego, biskupa sosnowieckiego Adama Śmigielskiego oraz sosnowieckiego biskupa pomocniczego Piotra Skuchy i biskupa pomocniczego diecezji kieleckiej Mariana Florczyka.

2009-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kielce: siostry boromeuszki odchodzą z seminarium, a tym samym z diecezji

2024-06-25 12:51

[ TEMATY ]

boromeuszki

diecezja.kielce.pl

Decyzją matki generalnej Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza, siostry boromeuszki odchodzą z Kielc, a tym samym z diecezji kieleckiej - po 32 latach zostaje zlikwidowana placówka zgromadzenia w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach.

Do Kielc siostry boromeuszki sprowadził śp. biskup Stanisław Szymecki. Wówczas, oprócz posługi w Domu Biskupim (którą dwie siostry pełniły do śmierci następcy bp. Szymeckiego, czyli śp. bp. Kazimierza Ryczana), dwie kolejne boromeuszki rozpoczęły pracę w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach.

CZYTAJ DALEJ

Ks. Jan Schneider – obrońca kobiet

2024-06-25 09:31

Zgromadzenie Sióstr Maryi Niepokalanej

K. Jan Schneider

K. Jan Schneider

Chcesz poznać niezwykłego Sługę Bożego, który spalał się w służbie innym? Przyjdź 30 czerwca do wrocławskiej katedry!

Będziesz miał szansę poznać bliżej ks. Jana Schneidera, wielkiego czciciela Matki Bożej, ofiarnego spowiednika, obrońcę kobiet, człowieka wrażliwego na potrzeby chorych i ubogich. Jego proces beatyfikacyjny rozpoczął się w 2001 r.

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas: Seminarium nie jest wytwórnią pereł, ale ich przekazicielem

2024-06-25 17:32

[ TEMATY ]

Abp Adrian Galbas

Episkopat News

- Seminarium nie jest wytwórnią pereł, ale ich przekazicielem - powiedział abp Adrian Galbas w homilii podczas Mszy sprawowanej na zakończenie roku formacyjnego w Wyższym Śląskiem Seminarium Duchownym w Katowicach. Nawiązując do postawy niewierności Asyryjczyków opisanej w 2 Księdze Królewskiej odniósł ją do współczesności. - Niewierność nie popłaca. Nie dlatego, że Bóg każe, tylko dlatego, że człowiek z powodu niewierności, małej codziennej, na skutek regularnego odpuszczania sobie, staje się coraz bardziej niewrażliwy i coraz bardziej niewdzięczny - mówił abp Galbas.

Alumnom śląskiego seminarium zwrócił uwagę, że każdy z nich „jest w sytuacji, w której większość myśli inaczej niż oni”. - Przez czas wakacji z tą sytuacją się spotkasz jeszcze częściej. I będziesz słyszał: odpuść, daj sobie sposób. Asyria jest silniejsza, pogaństwo jest silniejsze. Dowiesz się jak bardzo chrześcijaństwo, a zwłaszcza Kościół katolicki jest passe, na jak bardzo przegranej jest pozycji. Co zrobisz? To co Ezechiasz: tym bardziej pójdziesz przez Najświętszy Sakrament tam szukać wsparcia, czy odpuścisz!? - pytał hierarcha.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję