W homilii hierarcha odniósł się do słów Jezusa, zapisanych przez trzech Ewangelistów: „Jeśli kto chce iść za Mną, niech się zaprze samego siebie, niech co dnia bierze krzyż swój i niech Mnie naśladuje”. Zdanie to było jednym z trzech fragmentów Ewangelii, które tworzyły tzw. protoregułę - pierwszy zapis sposobu życia franciszkanów. Kard. Ryś zwrócił uwagę, że chodzi nie o niesienie swego krzyża raz, ale o jego codzienny wybór. Patrząc w świetle tego tekstu na życie św. Franciszka, zaznaczył, że był on stygmatykiem nie tylko przed dwa ostatnie lata swego życia. Otrzymał „wyjątkową łaskę” stygmatów dwa lata przed śmiercią, ale „to nie oznacza, że krzyż wyznaczał mu sposób życia jedynie przez ostatnie dwa lata”. Krzyż był dla niego „stałym punktem odniesienia od momentu nawrócenia”. Pokazał to, kiedy wykroił sobie pierwszy habit - krzyż w kształcie litery tau. Ten sam krzyż jest u końca jego życia w doświadczeniu stygmatów, gdy „został naznaczony na ciele Jezusowymi ranami”. Ale on te rany „wcześniej bardzo długo nosił w sobie, wewnątrz”, codziennie, „aż wreszcie ukazały się na jego ciele, na zewnątrz”.

Metropolita łódzki przekonywał, że najważniejszym chrześcijańskim stygmatykiem jest Maryja. Dlatego św. Franciszek chciał przeżywać tajemnicę śmierci Jezusa na sposób Maryjny. Tych „stygmatów Maryi nie widać, bo jej udział w ranach Jezusa jest rzeczywistością przede wszystkim duchową” i polega na miłości. „Dlaczego Maryja jest na Golgocie? Bo kocha! Dlaczego każda rana jej Syna odbija się w niej? Dlatego, że kocha!” - tłumaczył metropolita łódzki.

Wskazał, że Jezus nie mówi: „Dajcie się wszyscy ukrzyżować”, tylko: „Jeśli ktoś chce iść za Mną, jeśli kogoś pociąga relacja ze Mną, jeśli Ja jestem dla kogoś ważny, jeśli Mnie ktoś kocha, niech weźmie swój krzyż codziennie i niech Mnie naśladuje”. „Tylko rana, którą przeżywa się w miłości, jest stygmatem” - stwierdził hierarcha, dodając, że każdy z nas ma wiele ran. Niektóre z nich widać, innych nie widać. Są takie rany, z których powodu ludzie nam współczują, są też takie, o których nie mają bladego pojęcia. Można je nazwać stygmatami „wtedy i tylko wtedy, kiedy przeżywamy je na sposób Maryjny, to znaczy kiedy one nas nie zamykają, tylko otwierają na miłość”. „To wcale nie jest ani proste, ani oczywiste. Ale stygmatykiem nie jest ktoś, kto jest poraniony. Stygmatykiem jest ktoś, kto mimo swoich ran potrafi kochać, przeżywać swoje rany na sposób Jezusowy, na sposób Maryjny” - podkreślił kard. Ryś.

Zauważył, że cierpienie Maryi na Golgocie, „jej współudział w śmierci Jezusa”, było bólem rodzenia. Powołał się na „piękną tradycję w Kościele” mówiącą, że „Maryja rodziła Jezusa dwa razy: pierwszy raz w Betlejem, a drugi raz na Golgocie”. „Na Golgocie rodziła [ciało] Jezusa, którym jest Kościół”, przez co „stała się dla wszystkich Matką w porządku wiary”. Pierwsze narodziny, według tej tradycji, były pełne radości, a przy tych drugich Maryja przeżywała bóle rodzenia. Ale „właśnie dlatego ten ból można znieść, że on jest bólem rodzenia”.

Metropolita łódzki zaznaczył, że „nikt z nas nie wybiera krzyża, nikt z nas nie wybiera cierpienia”, które „przychodzi kiedy nie chcemy, najczęściej kiedy się go nie spodziewamy”. Ono „samo w sobie nie ma nic zbawczego”, trzeba się z nim zmagać i z nim „we właściwym tego słowa znaczeniu walczyć”. Ale wtedy, kiedy jest ono nie do pokonania, „to wtedy pojawia się pytanie, czy coś się z niego urodzi”. „Ból się staje sensowny przez to, że jest bólem rodzenia, coś z niego się rodzi, jest jakiś owoc, który jest owocem miłości, owocem bliskości, wspólnoty” - wyjaśnił hierarcha, wskazując, że tak przeżywali swe stygmaty Maryja i św. Franciszek.

Przypomniał, że zanim św. Franciszek otrzymał stygmaty, przeżywał „straszne cierpienie”. Ludzie, którzy zgromadzili się przy nim, deklarując, że są zafascynowani jego charyzmatem i że chcą żyć Ewangelią tak jak on i nie wyobrażają sobie inaczej, po kilkunastu latach nie mieli już w sobie takich pragnień. „Jest nas tylu, że damy sobie radę bez ciebie. Będą franciszkanie bez Franciszka” - relacjonował kaznodzieja, który jest historykiem Kościoła.

Stwierdził, że gdy wchodzimy z bólem w tajemnicę ukrzyżowania Chrystusa, „rana może się stać stygmatem, ale wtedy i tylko wtedy, kiedy stanie się owocująca, to znaczy, kiedy przyjmiesz ją z miłością, kiedy nie odbierze ci zdolności do kochania” tych, którzy cię poranili. „Wtedy jesteś podobny do Jezusa. Nie na ciele, ale w sercu, we wnętrzu. Wtedy ta rana jest stygmatem” - zaznaczył kard. Ryś.

Na zakończenie zachęcił do zastanowienia się nad znaczeniem dla nas dzisiejszego święta Stygmatów św. Franciszka, zajmując się nie śladami na rękach, nogach i boku, ale patrząc w swoje wnętrze, z pytaniem, ile w nas jest wewnętrznego podobieństwa do Jezusa i do św. Franciszka.

Metropolita łódzki poświęcił też trwałe pamiątki jubileuszu: relikwiarium, w którym na stałe będą umieszczone relikwie św. Franciszka, dźwiękoszczelny konfesjonał z relikwiami patrona spowiedników, św. Leopolda Mandicia, a także monstrancję, która jest darem, jaki franciszkańska parafia św. Antoniego otrzymała od środowiska warszawskich aktorów.

„Tym darem aktorzy chcą wyrazić zarówno miłość do Jezusa Eucharystycznego jak i wdzięczność wobec swojego patrona - św. Franciszka. Dzięki ich wsparciu został również poddany renowacji, polerowaniu i złoceniu na podwarstwie srebra relikwiarz św. Franciszka. Ogromnie im za to dziękujemy!” - mówi proboszcz, o. Lech Dorobczyński OFM.

W sierpniu 1224 roku, na dwa lata przed śmiercią, św. Franciszek udał się z Asyżu na górę La Verna w Toskanii, aby odprawić tam czterdziestodniowy post ku czci świętego Michała Archanioła. 17 września na jego ciele (dłoniach, stopach oraz boku klatki piersiowej) pojawiły się stygmaty - znaki męki Chrystusa, będące potwierdzeniem jego mistycznego zjednoczenia z Bogiem.

Św. Franciszek (1182-1226) był pierwszym potwierdzonym historycznie stygmatykiem. Od tej pory zanotowano około 400 przypadków stygmatyzacji, głównie u kobiet. Współcześnie stygmatykami byli m.in. św. Ojciec Pio z Pietrelciny (1887-1968), Marta Robin (1902-1981) z Francji, a w Polsce siostra Wanda Broniszewska (1907-2003) ze Zgromadzenia Sióstr od Aniołów, której proces beatyfikacyjny trwa w archidiecezji warszawskiej od 2020 roku.