Inicjatorem sprowadzenia instrumentu z Niemiec był proboszcz gorzowskiej parafii ks. kan. Ryszard Przewłocki. Zdemontowany w Niemczech został w kilku partiach przewieziony do Gorzowa. Budowa i modernizacja organów z przerwami trwała 3 lata, a podjęła się tego polska firma „Nawrot i Synowie” z Wronek. Zacznijmy jednak od początku.

Okazja

– Idea budowania organów w naszym kościele pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Gorzowie zrodziła się praktycznie od momentu, kiedy objąłem tutaj obowiązki proboszcza w 2003 r. po zmarłym ks. Pikule. Kiedy zobaczyłem duży kościół i duży chór, pomyślałem sobie, że dobrze by było, gdyby były tutaj organy piszczałkowe, które w czasie nabożeństw i uroczystości tworzą w kościele zupełnie inny klimat – tłumaczy ks. kan. Ryszard Przewłocki. Kuzynem proboszcza jest ks. Jerzy Dmytruk, pełniący posługę duszpasterską wśród katolików w Niemczech. On też poinformował ks. Ryszarda, iż w Giesen, niedaleko Frankfurtu nad Menem, pojawiła się okazja przejęcia organów. Tamtejsi parafianie bowiem zaplanowali budowę nowego, lepszego instrumentu. – Na taką okazję czekaliśmy praktycznie 10 lat – mówi kapłan. Pomysł spotkał się z dużą przychylnością ze strony parafian. – Generalnie była radość i zadowolenie, że będziemy mieli organy z prawdziwego zdarzenia. Parafianie od początku byli otwarci. Były pozytywne opinie i duża przychylność – dodaje.

Przewóz, przebudowa i modernizacja

Demontażu w Niemczech oraz budowy i modernizacji organów w gorzowskiej parafii podjęła się firma „Nawrot i Synowie”. Instrument został przewieziony z Niemiec, z parafii pw. św. Bonifacego w Giessen, i datowany jest na lata 50.-60. XX wieku. Prace nad nim trwały 8 lat, a prowadziła je niemiecka firma „Forster und Nicolaus” z Lich. Organy zostały wybudowane jako 42-głosowe o trakturze gry elektrycznej z wiatrownicami klapkowo-zasuwkowymi. Posiadają 3,5 tys. piszczałek, registry ręczne, nożne i wiatrownice oraz 3 manuały. Mają również wałki do poszerzania brzmienia, czyli tzw. crescenda. Stół do gry, na którym znajduje się klawiatura, zawiera wiele urządzeń pomocniczych umożliwiających organiście sterowanie instrumentem. Co ciekawe nie trzeba było dostosowywać akustyki. – Organy były w dobrym stanie. Oczywiście, niektóre elementy, te które się zużywają, kwalifikowały się do wymiany. Filtry, skóry, uszczelki, miechy – to wszystko zostało wykonane na nowo przed montażem w kościele Gorzowie – mówi Adam Nawrot z Wronek, którego firma podjęła się przedsięwzięcia. – Organy zostały nie tylko przeniesione, lecz także przebudowane i zmodernizowane. Zamontowano m.in. nowy kontuar, czyli stół organisty. Większość elementów została poddana renowacji. Obudowa została zaadoptowana i dopasowana do wnętrza świątyni. Myślę, że wyszło to dobrze i organy się ładnie komponują w kościele – dodaje. Realizacja przedsięwzięcia z przerwami trwała 3 lata. – Jest to duży instrument, dlatego pośpiechu nie było – spokojnie go sobie montowaliśmy i remontowaliśmy. Przebudowy wymagała cała konstrukcja metalowa, nośna organów. Z tym było bardzo dużo pracy. Później strona muzyczna – tonacja i strojenie instrumentu – wyjaśnia Adam Nawrot. Organy posiadają również urządzenie, które umożliwia programowanie przez organistę 1024 kombinacji różnych głosów. Jest to cyfrowe urządzenie, które ułatwia organiście grę na co dzień, ale też bardzo przydaje się przy koncertach – tłumaczy. A na jakiej zasadzie działają organy? Adam Nawrot tłumaczy, że wszystkie instrumenty piszczałkowe akustyczne składają się z dmuchawy, która dostarcza miechom powietrze. Te z kolei dostarczają powietrze do wiatrownic, a te do piszczałek. Ważne są jeszcze elektromagnesy, które się ruszają i dopuszczają powietrze do poszczególnej piszczałki (ona sama się nie rusza). – Piszczałki są wykonane z dobrego materiału organowego – stop cyny z ołowiem. Są też piszczałki drewniane wykonane z machoniu, egzotycznego drewna, także jest to wszystko trwałe i jeszcze powinno posłużyć długo, długo, jak będzie się o nie odpowiednio dbało.

Organy żyją

Wrażeniami z gry na nowym instrumencie zamontowanym w kościele pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Gorzowie dzieli się Wojciech Kuchnowski, organista.

– Przez kilkadziesiąt lat grałem na instrumencie elektronicznym. Przy organach piszczałkowych trzeba stosować inną technikę. Gra mi się po prostu inaczej. Natomiast co do odbioru są to dźwięki, które brzmią naturalnie. (…) Wiadomo, że jest to instrument, który jest zbudowany z drewna, metalu i skóry, dlatego te organy bardzo szybko się w tej chwili rozstrajają – tak delikatnie, ale jednak. Tego oczywiście nigdy nie ma w instrumentach elektronicznych. To świadczy o tym, że te organy żyją, pracują, układają się – i to słychać. To są takie niuanse, które można dostroić, i to są takie miłe niuanse – mówi. – To jest piękny instrument rozbudowany w systemie stereofonicznym. Tzn. grając na jednej barwie, raz się pokazują dźwięki z jednej strony chóru, drugi raz z prawej. Ten głos bez przerwy jak gdyby krąży. To jest wspaniały odbiór, którego nie słyszałem w innych organach. (…) U nas w kościele chór jest bardzo rozbudowany. Organy zbudowane w tak dużej panoramie, a nie w jednym prospekcie – jak w kościołach gotyckich czy neogotyckich – brzmią jak w filharmonii. (…) Często używa się określenia, że są to żywe organy piszczałkowe, że są one żywym momentem kościoła jako budowli. I naprawdę tak jest. (…) Jestem oczarowany. Wspaniale mi się gra. Organy zaskakują mnie z każdym brzmieniem.

Poświęcenie i koncert

Konsekracja organów i pierwszy koncert odbyły się 14 sierpnia br., w uroczystość odpustową, w kościele pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Gorzowie. Poświęcenia organów podczas Mszy św. w imieniu ordynariusza diecezji zielonogórsko-gorzowskiej dokonał ks. inf. prof. Roman Harmaciński. Homilię wygłosił kanclerz Kurii Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej ks. Piotr Kubiak, który przedstawił postać patrona świątyni – św. Maksymiliana Marii Kolbego. Po Mszy św. miał miejsce inauguracyjny koncert organowy, który wykonali organista Michał Kocot i solista – baryton Artur Rożek. Wykonawcy zaprezentowali m.in. utwory J. S. Bacha, J. Haydna, C. Saint-Saënsa, W. A. Mozarta oraz F. Schuberta. Ks. Ryszard Przewłocki zapewnia, że to nie jedyny i nie ostatni koncert w gorzowskiej świątyni. – Będziemy tutaj w miarę możliwości robić koncerty z muzyką sakralną, oczywiście, tak żeby te organy służyły nie tylko naszym parafianom, lecz także miastu. Każdy, kto będzie chciał, może skorzystać i przyjść na taki koncert – mówi kapłan. – Jestem przekonany o tym, że organy to dusza świątyni. Nadają powagi i pomagają ludziom w modlitwie, skupieniu i przeżywaniu Mszy św. Takie było moje pragnienie, aby były w tym kościele prawdziwe organy, które będą służyły długie, długie lata tej parafii, temu kościołowi i ludziom, żeby upiększyć liturgię w tej maksymiliańskiej świątyni. To jest fundamentalna rzecz – kończy ks. Ryszard.