Niełatwą sprawą jest zamknąć 200 lat w kilku zdaniach. Tym bardziej że początki diecezji to czas zaborów i tylko połowa z istniejących struktur diecezjalnych wiąże się z funkcjonowaniem w niepodległej Polsce.

Takie były początki

Plany erygowania diecezji sandomierskiej rodziły się już w drugiej połowie XVIII wieku. Wtedy ziemie obecnej naszej diecezji przynależały do struktur diecezji krakowskiej. Pomysł wydzielenia diecezji sandomierskiej upadł, podobnie jak kilka innych mniejszych prób jego podejmowania. Sytuacja nabrała dynamizmu dopiero w 1815 r., po powstaniu Księstwa Warszawskiego. Wtedy to rozpoczęły się negocjacje Stolicy Apostolskiej z Rosją carską. Efektem tych rokowań była m.in. bulla „Ex imposita nobis” z 30 czerwca 1818 r., wprowadzająca nowy podział administracyjny Kościoła katolickiego na ziemiach Królestwa Polskiego.

Trochę historii

Czas stu lat zaborów to okres reorganizacji struktur. Dość szybko zorganizowano sieć dekanatów, a nowo utworzona diecezja liczyła wtedy ok. 200 parafii. Kolejne zmiany w strukturach kościelnych nastąpiły po upadku powstania styczniowego oraz już w wolnej Polsce.

Prawie od razu zaczęło funkcjonować seminarium duchowne, na początku w dotychczasowym domu księży emerytów, a w 1904 r. zostało przeniesione do klasztoru po sandomierskich benedyktynkach.

W okresie międzywojennym, w 1923 r., za rządów bp. Mariana Ryxa, odbył się pierwszy synod diecezji sandomierskiej. Poważna zmiana miała miejsce w 1981 r., kiedy to nadano diecezji oficjalną nazwę: sandomiersko-radomska. Trwało to niedługo, bo mocą bulli „Totus Tuus Poloniae Populus” w 1992 r. nastąpiła duża reorganizacja jej granic. Nowa diecezja powstała z części diecezji sandomiersko-radomskiej i przemyskiej oraz po części z lubelskiej i tarnowskiej. Ujednolicania „różnych tradycji” podjął się bp Wacław Świerzawski, który w tym celu zwołał drugi synod diecezji sandomierskiej, pod hasłem: „Aby byli jedno”. Prace synodalne były prowadzone w latach 1996-99. Obecnie trwa trzeci synod, zwołany przez bp. Krzysztofa Nitkiewicza 25 marca 2017 r., i przebiega pod hasłem: „Aby nieść światło Ewangelii”.

Wizyta Papieża

Niewątpliwie największym wydarzeniem dla nas w ciągu 200 lat istnienia diecezji była wizyta Ojca Świętego Jana Pawła II w Sandomierzu. Stolica naszej diecezji wpisała się w VII apostolską pielgrzymkę Papieża Polaka. Powitanie i pożegnanie dostojnego gościa miało miejsce 12 czerwca 1999 r. w Tarnobrzegu-Wielowsi. Na staromiejskiej skarpie Sandomierza wraz z mieszkańcami diecezji, przybyłymi gośćmi z Polski i z zagranicy w spotkaniu uczestniczyło również Wojsko Polskie. Spotkaliśmy się u stóp krzyża wykonanego na wzór Krzyża Walecznych, z wizerunkiem Orła Białego i napisem: „Na polu chwały 1920”.

Ojciec Święty w homilii odniósł się zarówno do hasła całej pielgrzymki: „Bóg jest Miłością”, jak i do myśli, która nam towarzyszyła: „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą”. To właśnie młodzieży, harcerzom oraz żołnierzom i rycerstwu Papież zalecił przekazywanie światu przykładem życia orędzia cywilizacji miłości. Prosił również, aby nie lękać się żyć wbrew obiegowym opiniom i sprzecznym z Bożym prawem propozycjom. „Odwaga wiary wiele kosztuje, ale wy nie możecie przegrać miłości! Nie dajcie się zniewolić!” – apelował Papież. W Sandomierzu Ojciec Święty zwrócił się do rodzin, aby „stały w obronie czystości swych progów domowych”, padły wówczas pamiętne słowa: „Tylko czyste serce może w pełni kochać Boga. Tylko czyste serce może dokonać wielkiego dzieła miłości, jakim jest małżeństwo. Tylko czyste serce może służyć drugiemu”.

Na zakończenie pobytu w Sandomierzu Papież odwiedził również katedrę.

Jubileuszowe świętowanie

Uroczystości jubileuszowe 200-lecia diecezji trwają już od ubiegłorocznego liturgicznego wspomnienia bł. Wincentego Kadłubka, patrona diecezji. Wtedy to został ogłoszony dekret inaugurujący Diecezjalny Rok Jubileuszowy. Podczas tego jubileuszowego okresu swoje okolicznościowe spotkania mają różne stany i wspólnoty. Świętują rodziny, młodzież oraz kapłani, grupy apostolskie, przedsiębiorcy i rzemieślnicy. Odbywały się różne sympozja, zjazdy oraz zostało wydanych kilka pozycji książkowych.

Bp Krzysztof Nitkiewicz wraz z bp. Edwardem Frankowskim zapraszają wszystkich chętnych na centralne uroczystości jubileuszowe do Sandomierza w dniu 16 czerwca br. Rozpoczną się one w sandomierskiej bazylice katedralnej o godz. 11. Druga część obchodów będzie miała miejsce w Wyższym Seminarium Duchownym w Sandomierzu. Pragniemy razem dziękować Bogu za dotychczasowe łaski i prosić o błogosławieństwo na dalsze lata.

Diecezjalny Rok Jubileuszowy będzie trwał do święta Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, czyli 8 września br.

Bp Krzysztof Nitkiewicz o III Synodzie Diecezji Sandomierskiej:

– Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat zmieniły się znacząco uwarunkowania kulturowe, cywilizacyjne, społeczne i demograficzne. Są osiągnięcia i optymistyczne perspektywy, ale nie brakuje również zjawisk i problemów rodzących poważne niepokoje.
Trzeba przyznać rację autorowi łacińskiej sekwencji:
„Tempora mutantur et nos mutamur in illis” – Czasy się zmieniają, a my zmieniamy się wraz z nimi. Ojciec Święty Franciszek mówi nawet, że mamy do czynienia nie tyle z epoką zmian, ile raczej z epokowymi zmianami.
Dlatego należy szukać nowych dróg i metod, aby – jak głosi hasło synodu – „Nieść światło Ewangelii”. To znaczy żyć nią i przepowiadać zgodnie z poleceniem Chrystusa. Może dlatego włoski kapłan, filozof i działacz społeczny ks. Giuseppe Dossetti uważał, że synody diecezjalne wpisują się w proces dojrzewania Kościoła.

Bp Krzysztof Nitkiewicz o jubileuszu 200-lecia diecezji sandomierskiej:

– Wspólnotowe obchody jubileuszu łączą się z rodzinnym i osobistym przeżywaniem tego czasu łaski, który powinien prowadzić do pełniejszego zjednoczenia z Chrystusem Panem przez wsłuchiwanie się w słowo Boże, życie sakramentalne, modlitwę, pielgrzymowanie do sanktuariów, dzieła charytatywne, a także poznawanie historii i teraźniejszości diecezji sandomierskiej.