Zabrania się zabraniać!” – głosiły hasła wypisywane przez studentów i licealistów w 1968 roku na murach miast amerykańskich i europejskich. Był to wyraźny sygnał początku upadku szkolnictwa humanistycznego na Zachodzie, podminowanego już wtedy przez marksistowskie wpływy. historia i socjologia nie znają społeczności ludzkiej obywającej się bez władzy. Poza tym to anarchistyczne hasło kryło w sobie ukrytą sugestię, że jednak jakaś władza może „zabronić zabraniać”... Nie dopowiadało już, jakiej to władzy przysługiwałby ten tajny przywilej... Dzisiaj odpowiednikiem tamtej głupoty – która rozpełzła się w miarę, jak ówcześni studenci i licealiści stawali się urzędnikami, nauczycielami, merami, burmistrzami, ministrami, artystami itd. – jest podpierane filozoficzną tandetą, dość popularne przekonanie, że nie ma prawdy, że prawd jest tyle, ile ludzi, że każdy ma swoją prawdę, krótko mówiąc, że nie ma prawdy obiektywnej. Jakież pole do szalbierstw! Ale i to twierdzenie ma swą słabiznę: jeśli nie ma prawdy obiektywnej – czy jest ono prawdziwe?

Niewątpliwie prawdziwe są podatki i przymus ich płacenia. Wystarczy się o tym przekonać, nie płacąc albo zwlekając z zapłatą. Przymus ten jest tak wielki, że nawet większy od... demokratycznej woli większości, przekładającej się przecież na suwerenność państwową, przynajmniej według ideologów państwa demokratycznego. Bo okazuje się, że w zachodnich demokracjach dopuszczone są w pewnych sprawach „ogólnokrajowe referenda”, jako najwyższa demokratyczna forma podejmowania decyzji, ale z wyłączeniem decyzji podatkowych. Nasza konstytucja w art. 125 stanowi, że „w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa może być przeprowadzone referendum ogólnokrajowe”. Przeprowadzono je nawet w związku z akcesem Polski do UE, z dość mierną frekwencją. Czy jednak sprawy podatkowe – ich ilość i wymiar – są mniej ważne od naszego udziału w UE, w tej czy innej organizacji, która dziś jest, jutro może jej nie być? A podatki, jak wiadomo, trzeba płacić aż do śmierci.

Tymczasem nie znam „demokratycznego państwa prawa”, w którym przeprowadzono by kiedykolwiek referendum dotyczące podatków! Zdarzyło się to bodaj raz w maleńkiej Szwajcarii, a i tam referendum takie miało bardzo ograniczony zakres. Jakaś tajemnicza, niewidzialna ręka – bynajmniej nie wolnego rynku, ale chyba demokratycznej władzy czy konkretniej: establishmentu politycznego jako potężnej, osobnej grupy interesu i nacisku – nie dopuszcza do takich demokratycznych herezji. Zabrania się zabraniać demokratycznym władzom wykluczenia referendum ogólnokrajowego (jako najwyższej formy demokratycznego decydowania) w sprawach podatkowych?

Na to wygląda, ale kto właściwie zabrania?

Oto jest pytanie!

Na szczęście możemy o tym rozmawiać i sądzę, że poddanie pod referendum ogólnokrajowe pytania o zasadność i celowość podatku dochodowego nie byłoby głupie. Jest on jednym z wielu, jakie płacimy (VAT, akcyza, cła, podatek od spadkobrania, podatek gruntowy – też są formą podatku), ale chyba najbardziej bezsensowny, a nawet szkodliwy. Podatek dochodowy pobierany jest „od dochodu”, czyli od różnicy między przychodem obywatela a kosztami uzyskania tego przychodu. Niesie to za sobą poważne konsekwencje dla obywatela: jest on w pozycji oskarżonego, podejrzewanego o malwersacje i musi udowadniać organom skarbowym swą niewinność w postaci drobiazgowej dokumentacji swych przychodów i kosztów ich uzyskania. Nie ma tego domniemania winy w przypadkach podatków konsumpcyjnych (VAT, akcyza). To domniemanie winy – zauważmy – wynika z samej konstrukcji podatku dochodowego. Jest ono nie tylko uciążliwe dla obywatela (obowiązek gromadzenia i przechowywania dokumentacji), ale umożliwia osobom postronnym (urzędnikom fiskusa) kontrolę nad obywatelem, kontrolę, która może być, i bywa, wykorzystywana w innych celach...

Jeszcze większą wadą podatku dochodowego jest jego demotywacyjna rola: obywatelowi nie opłaca się osiągać dochodu powyżej pewnej granicy, poza którą jego wysiłek (praca fizyczna czy umysłowa), wyrażony w zarobionych pieniądzach, konfiskowany jest przez fiskusa. Trudno oprzeć się refleksji, że stanowi on swoistą karę za przedsiębiorczość, inicjatywę, pracowitość. Szczególnie widoczna jest ta rola w przypadku progresywnego podatku dochodowego, przy którym wraz ze wzrostem dochodu wzrasta jego procentowa stawka! Zazdrość, „choroba czerwonych oczu” – jak mawiają Chińczycy – przy pomocy której wszelkiej maści lewica (od komunistów przez socjaldemokratów, socjalistów, po chadecję, często zwasaliowaną dziś ideowo przez marksistów), szczując biedniejszych na bogatszych, posługuje się chętnie „argumentem”, jakoby było „niesprawiedliwe” zastąpienie progresywnego podatku dochodowego – dochodowym podatkiem liniowym (jednolita stawka procentowa, bez względu na poziom dochodu). Dlaczego biedny ma płacić tyle samo procent, co bogaty? – pytają demagogicznie lewicowi politrucy. (Widać nie znają Chrystusowej przypowieści robotnikach w winnicy!). Tymczasem przy liniowej formie podatku dochodowego – od wyższego dochodu płacony jest większy podatek (X procent od miliona dochodu to więcej niż X procent od 100 tysięcy) – nie ma mowy o niesprawiedliwości. A przecież podatki powinny być sprawiedliwe, jeśli już są nieodłączne od każdej władzy, w każdej sytuacji społecznej i historycznej, zawsze. (Cesarzowi trzeba oddać, co cesarskie, ale nie znaczy to, by ów „cesarz” był najwyższym arbitrem sprawiedliwości: jest Ktoś ponad nim i sprawiedliwość cesarska podlega wyższej ocenie moralnej). Państwo, mające zawsze monopol na przymus (konkurentem dla państwa są mafie lub zagraniczne tajne służby), w tym na przymus fiskalny, musi być zarazem – ono też – kontrolowane w stosowaniu tego przymusu, którego podatek dochodowy wydaje się zbędnym nadużywaniem. Są przecież inne, możliwe formy opodatkowania, bardziej sprawiedliwe i celowe, np. zryczałtowany podatek osobisty (dawne „pogłówne” czy podatek od wielkości posiadanego gruntu).

Czy szkodliwy, bezsensowny i niesprawiedliwy podatek dochodowy stanie się kiedyś przedmiotem ogólnonarodowego referendum? Chcieć to móc – powiada przysłowie. Lecz w „Weselu” Wyspiańskiego kto to powiada: „Ale uny nie chcą chcieć!”? (choćby to byli i katolicy oficjalnie wyznający sprawiedliwość).