Ofiary tragedii upamiętnia niewielki cmentarzyk choleryczny. W centrum znajdują się kamienny głaz i krzyż.

Lokalna lekcja pamięci

Na głazie umieszczona jest tablica z napisem: „Tu spoczywają mieszkańcy Lechowa, okolic, którzy zmarli w wyniku epidemii cholery w 1857 r.”, oraz „Od powietrza, głodu, ognia i wojny zachowaj nas, Panie”, a także: „Cmentarz został uporządkowany dzięki staraniom kółka różańcowego, mieszkańców Lechowa i TPB”. Nieco dalej stoi krzyż kamienny, także opatrzony stosownym napisem.

– Miejsce jest starannie zabezpieczone, parafianie pamiętają, znicze często się tutaj palą – mówi ks. Roman Fodymski, proboszcz w Makoszynie. Wyraża wdzięczność ludziom za opiekę nad tym szczególnym miejscem i gminie Bieliny za zaangażowanie w upamiętnienie.

Cmentarzyk został uporządkowany i otoczony metalowym płotkiem z fundacji mieszkańców Lechowa, członków kółka różańcowego i parafii Makoszyn oraz Towarzystwa Przyjaciół Bielin. – Informacje o tym, że tutaj pochowano ludzi zmarłych na zarazę miałem od rodziców – mówi „Niedzieli kieleckiej” Stanisław Łebek – główny inicjator otoczenia pamięcią tego miejsca i uporządkowania terenu.

Pomysł przy zmianie tajemnic

Stanisław Łebek ma duszę społecznika; w 2002 r. został radnym z Lechowa w gm. Bieliny, był zastępcą prezesa Towarzystwa Przyjaciół Bielin, należał do róży różańcowej kobiet i mężczyzn w parafii Makoszyn. – Gnębiło mnie, że w miejscu tych pochówków rosną krzewy, że ludzie wyrzucają śmieci, nawet gruz, że nie jest to jakoś uhonorowane. Rzuciłem pomysł w domu Teresy i Stanisława Łodejów, podczas zmiany tajemnic różańcowych i z ich pomocą, za co im chwała, zagrzaliśmy ludzi do pracy – opowiada p. Stanisław. Był 2003 r.; zorganizowano koparkę, brony, wykarczowano i wyrównano teren, a do pracy stanęło czternaścioro dorosłych i tyleż samo dzieci. Pierwszą Mszę św. z poświęceniem cmentarza cholerycznego odprawili b. proboszcz w Makoszynie ks. Sidło i dziekan z Łagowa ks. Grela. Msza św. była w remizie, potem w asyście strażaków nastąpiło przejście na miejsca pochówku. – Gdy byłem radnym, wykorzystując fundusze z pożytku publicznego, zorganizowałem ogrodzenie cmentarza. Bardzo wtedy zaangażował się śp. Sławomir Jóźwik, nauczyciel w gimnazjum – opowiada St. Łebek. W imieniu parafian wyraża wdzięczność ks. R. Fodymskiemu nie tylko za duchową opiekę nad tym miejscem, ale za zakup drzewek i w ogóle gospodarskie oko”.

Rokrocznie

Kiedyś w październiku, a od kilku lat w każdą pierwszą niedzielę września na cmentarzyku odprawiana jest Msza św. za dusze zmarłych na cholerę w 1857 r.

Uczestniczą księża z Łagowa (gdy panowała zaraza, nie było jeszcze parafii w Makoszynie) oraz zakonnicy ze Świętego Krzyża, proboszcz z Makoszyna. Zaangażowana jest szkoła w Lechowie.

Podobnie było w tym roku. Jak informuje Magdalena Kowalczyk z Centrum Tradycji, Turystyki i Kultury Gór Świętokrzyskich w Bielinach, w liturgii wzięli udział mieszkańcy oraz przedstawiciele samorządu: wójt gm. Bieliny Sławomir Kopacz, przewodniczący Rady Gminy Józef Gawęcki, radna Barbara Herbuś, sołtys Anna Bejm. Obecni byli także: reprezentujący powiat Kielce Stefan Bąk oraz Danuta Jóźwik z Towarzystwa Przyjaciół Bielin. Poczet sztandarowy wystawiła OSP z Lechowa.

Eucharystię celebrowali księża z Makoszyna, Łagowa oraz ojciec ze wspólnoty Ojców Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu. Oprawę muzyczną liturgii przygotował chór parafialny.

Historia tego miejsca nie jest do końca spenetrowana – dokumenty zostały spalone przez Niemców podczas II wojny światowej w Łagowie. Z przekazu pokoleniowego wynika, że w głębokich masowych dołach – w zbiorowych mogiłach, pochowano ponad 80 osób.