Reklama

W walce o polską szkołę i tradycję narodową w latach 1939-45

Niedziela kielecka 41/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jedną z najważniejszych form walki cywilnej, która łączyła całe polskie społeczeństwo: młodzież, nauczycieli, rodziców, duchowieństwo w latach II wojny światowej było tajne nauczanie, prowadzone na wszystkich szczeblach szkolnictwa, od szkół powszechnych poczynając na wyższych kończąc. Mimo obfitej literatury naukowej na temat organizacji i zasięgu tajnego szkolnictwa wydaje się, że wiedza ogółu społeczeństwa, w tym także młodzieży, nie jest wystarczająca. Tym bardziej nie są znane cenne fakty regionalne na ten temat.
Kielce są wyjątkowym miastem, gdy chodzi o tajne nauczanie, gdyż po pierwsze prowadzono tu konspiracyjną pracę zarówno na szczeblu szkoły powszechnej, średniej zawodowej, ogólnokształcącej i wyższej. Trzeba jednak pamiętać, że Kielce nie miały żywych tradycji szkolnictwa wyższego, a mimo to od 1943 r. działały tu tajne kursy uniwersyteckie, po drugie komplety szkoły średniej ruszyły tu już 15 października 1939 r. - według najnowszych badań najwcześniej w Polsce.
Kiedy do szkół docierać zaczęły pierwsze okupacyjne rozporządzenia władz niemieckich nakazujące oddawanie podręczników do literatury polskiej, historii, geografii ojczystej, książek z bibliotek szkolnych, a następnie wyrugowanie z programów powyższych przedmiotów, unieruchomienie pełnych szkół średnich i wyższych stało się jasne, że okupant uderzył w podstawy narodowej edukacji. Kielce stały się pierwszym ośrodkiem w kraju, gdzie ruszyły komplety tajnego nauczania na szczeblu szkoły średniej. Zainicjowała tę działalność Maria Opielińska - dyrektor Żeńskiego Gimnazjum i Liceum im. św. Kingi, wspólnie z Antoniną i Janem Gębicami, a za ich przykładem poszli nauczyciele innych kieleckich szkół średnich, gdzie komplety organizowali Adam Słapczyński, Zofia Żylińska, Wincenty Łabuz, Helena Malinowska, a od roku szkolnego 1942/43 kierował nimi Ildefons Sikorski, dyrektor szkoły. W Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego pierwsze zespoły tajnego nauczania organizowali: dyrektor Henryk Kuc, Paweł Czapla, Jan Strasz. Również i szkoły prywatne im. Królowej Jadwigi i św. Stanisława Kostki podjęły konspiracyjne nauczanie pod kierunkiem Zofii i Bolesława Kozłowskich.
W grudniu 1943 r. ruszyły zajęcia na tajnych kursach uniwersyteckich w Kielcach, w ramach Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich, z inicjatywy dr. Juliusza Nowaka-Dłużewskiego oraz pod patronatem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Te ostatnie organizował ks. dr Piotr Kałwa, profesor KUL. Jeżeli do tego dodamy komplety prowadzone przez nauczycieli szkół zawodowych, np. Marię Krzymuską, i w kieleckich szkołach powszechnych, otrzymamy obraz sprawnie funkcjonującego systemu tajnego szkolnictwa w Kielcach.
Pierwsze aresztowania miały już miejsce jesienią 1939 r. Formuła krótkiego artykułu nie pozwala na dokładny opis represji. Wspomnijmy jedynie, że trzej nauczyciele z Kielc: Wincenty Łabuz, Henryk Kuc i Adam Słapczyński zostali aresztowani 9 lipca 1941 r. i zginęli w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu. Tragicznie zakończyło się zaskoczenie przez Niemców kompletu klasy I liceum, złożonego z dziewięciu uczniów, 11 czerwca 1944 r. w mieszkaniu przy ul. Bandurskiego w Kielcach. Z rąk oprawców hitlerowskich zginął nauczyciel Mieczysław Pogorzelski i uczeń Wacław Kuliński. Represje nie ominęły duchowieństwa. 10 lutego 1941 r. aresztowano wykładowców kieleckiego Seminarium Duchownego, byłego rektora ks. J. Pawłowskiego i ks. F. Mazurka. Obaj zginęli w Dachau. W 1999 r. ks. J. Pawłowski został beatyfikowany. Ofiar było, oczywiście, więcej. Należy w imię narodowej solidarności przywoływać te fakty i przekazywać je młodemu pokoleniu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bp Sławomir Oder dla "Niedzieli": Niczego nie zamiotę pod dywan

– Nigdy nie zrobiłem niczego niezgodnego z prawdą i nie zamierzam zamiatać spraw pod dywan – mówi bp Sławomir Oder, przewodniczący zespołu ds. opracowania dokumentów komisji badającej wykorzystywanie seksualne w rozmowie z „Niedzielą”.

CZYTAJ DALEJ

Hołownia: przygotowałem projekt ustawy umożliwiającej zbadanie posła alkomatem

2025-07-22 12:46

[ TEMATY ]

Szymon Hołownia

PAP/Piotr Nowak

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia poinformował, że przygotował projekt ustawy umożliwiającej marszałkowi prowadzącemu obrady zlecenie badania alkomatem posła, podejrzewanego o bycie w stanie nietrzeźwości na sali plenarnej w czasie posiedzenia.

Hołownia podczas wtorkowej konferencji prasowej w Sejmie przekazał, że przygotował projekt, który dotyczy „zlecenia przez marszałka prowadzącego, możliwości zbadania posła alkomatem na sali plenarnej w czasie obrad”. Dodał, że zamierza ten projekt poddać do dyskusji na posiedzeniu prezydium Sejmu, a następnie zgłosić.
CZYTAJ DALEJ

Papież: godność każdego człowieka musi być szanowana

2025-07-23 10:08

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

Vatican Media

Przed opuszczeniem Castel Gandolfo, wieczorem 22 lipca, Leon XIV zatrzymał się, by porozmawiać z kilkoma dziennikarzami oczekującymi na jego wyjście, odpowiadając na pytania dotyczące spraw międzynarodowych. „Głos Kościoła nadal ma znaczenie, kontynuujmy promocję pokoju” - wskazał Ojciec Święty.

„Trzeba zachęcać wszystkich do złożenia broni, porzucenia również całego handlu, który kryje się za każdą wojną” - podkreślił Papież, opuszczając wczoraj wieczorem Villa Barberini w Castel Gandolfo po 16 dniach pobytu, aby powrócić do Watykanu. Ojciec Święty, który powrócił krótko przed godziną 21, zatrzymał się przy dziennikarzach oczekujących na jego odjazd i odpowiedział na pytania dotyczące sytuacji międzynarodowej oraz sytuacji w Gazie. Zapytany o możliwość udania się do miejsc cierpienia, np. do Strefy Gazy, Leon XIV wyjaśnił, że jest wiele miejsc, do których osobiście chciałby „się udać, ale to niekoniecznie jest sposobem na znalezienie odpowiedzi”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję