Zdjęcia najpiękniejszych i najoryginalniejszych pomników nagrobnych Pińczowa tworzą wystawę „Pińczowskie lapidarium - pamięć i wartości”, którą online, wraz z katalogiem, udostępnia Muzeum Regionalne w Pińczowie.

Z inicjatywą utworzenia lapidarium rzeźby nagrobnej w Pińczowie wystąpiła już pod koniec lat 70. Komisja Opieki nad Zabytkami Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego w Pińczowie, doceniając wyjątkowe walory pińczowskiej nekropolii. Powstałe lapidarium tworzą rzeźby nagrobkowe, klasycystyczne pomniki, wykonane w większości z miejscowego wapienia pińczowskiego, najstarszy datowany jest na 1803 rok. Na wielu widoczne są herby.

Ekspozycja zaproponowana przez Muzeum Regionalne składa się z 30 zdjęć, ukazujących 21 nagrobków. Autorami fotografii są Wojciech Bałabański i Alicja Mazurek.

W 1992 r. lapidarium zostało wpisane do zabytków województwa świętokrzyskiego.

Cmentarz parafialny w Pińczowie założono w końcu XVIII w. po zamknięciu cmentarza przy kościele paulinów. Najstarsze zachowane nagrobki pochodzą z początku XIX w., a ich największe skupisko znajduje się na tzw. Starym Cmentarzu, będącym obecnie lapidarium rzeźby nagrobkowej. Ustawione na postumentach obeliski i kolumny nakrywają wazony i urny ozdobione bogatym wystrojem roślinnym: powojem, bluszczem, liściem laurowym i polnymi kwiatami. Nagrobki zdobią herby, klepsydry i wierszowane napisy wykute w kamieniu, a także figury Matki Boskiej, Chrystusa, krucyfiksy i postacie świętych patronów zmarłych.

Do najciekawszych w regionie świętokrzyskim należy z kolei cmentarz wojenny w Pińczowie. Urządzano go w 1917 i 1918 r. Spoczywają tutaj polegli w walkach w 1914 i 1915 r. żołnierze armii austro-węgierskiej i rosyjskiej

Organizując cmentarz, ustawiono krzyże żeliwne, a teren ogrodzono kamiennym murem i wzniesiono niewielką budowlę z otworem w sklepieniu i prześwitami w ścianach bocznych, w okresie międzywojennym uznawaną za niedokończoną kaplicę i w końcu przekształconą na kaplicę-mauzoleum, wyposażoną w krzyż i ołtarz.

Niektóre źródła określają wojenną pińczowską nekropolię jako „najpiękniejszy w województwie cmentarz z czasów I wojny światowej z elementami kamiennymi o stylu monumentalnym i antykizującej architekturze” oraz jeden z największych – spoczywa tutaj około 1000 poległych żołnierzy.

AD