Publikujemy treść rozmowy:
KAI: Na cmentarzu przy kościele Wang spoczęła wyjątkowa postać polskiej kultury...
To druga wielka postać po Henryku Tomaszewskim, twórcy wrocławskiego Teatru Pantomimy.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
KAI: Czy znał się ksiądz z Różewiczem?
– Tak. Tę znajomość zawdzięczam panu Zbigniewem Kulikowi, który jest wiceprezesem naszej rady parafialnej a także dyrektorem Muzeum Sportu i Turystyki w Karpaczu [gdzie poeta w 2003 r. zdeponował swój testament – KAI]. W ten sposób poeta nawiązał kontakt z naszą parafią, uczestniczył w tutejszych nabożeństwach. Szczególnie upodobał sobie nabożeństwa z okazji Wielkiego Piątku, często brał w nich udział. Przyszedł czas, że choroba nie pozwoliła mu uczestniczyć w tych modlitwach do końca. Niemniej coś go tu prowadziło, podobnie jak Tomaszewskiego. Znalazł takie miejsce, w którym otrzymał coś dla swojej duszy.
KAI: Rozmawialiście?
– W pewnym momencie, mniej więcej dziesięć lat temu, bardzo zainteresował się Bonhoefferem [luterański pastor Dietrich Bonhoeffer, który został powieszony w niemieckim obozie koncentracyjnym Flossenbürg, 9 kwietnia 1945 r. – KAI] Podarowałem mu wówczas jedną z książek Bonheoeffera. Często o nim rozmawialiśmy.
KAI: Dlaczego Bonhoeffer?
– Różewicz mówił, że w zasadzie Bonhoeffer nauczył go chodzenia. Rozumiałbym to jako chodzenie z Bogiem, rozpoznawania Boga na życiowych ścieżkach.
KAI: Czym jeszcze mógł ująć go Bonhoeffer? Traktowaniem Ewangelii na serio, radykalnie, do końca?
- Myślę, że sama postać osoby, która walczy z hitleryzmem, która wychodzi z jakichś schematów i jest temu do końca wierna. Kwestię, która go nurtowała, ująłbym tak: być z Bogiem w społeczeństwie bez Boga.
KAI: O czym jeszcze rozmawialiście?
Reklama
– Wielokrotnie dyskutowaliśmy na temat Pisma Świętego, które Różewicz znał bardzo dobrze. Wyrażał swoje opinie na temat różnych biblijnych postaci i historii.
KAI: Było to dla księdza zaskoczeniem?
– Tak, ponieważ on znał Pismo Święte naprawdę bardzo dobrze. Wyobrażałem sobie wcześniej, że jest to osoba, która żyje troszeczkę obok spraw duchowych. Później, kiedy porozmawiałem z nim o Biblii, jej znajomości i interpretacji to stwierdziłem, że można się od niego sporo dowiedzieć, przekonać jak na te sprawy patrzy poeta i człowiek tak doświadczony życiowo.
KAI: Zdziwiło księdza, że poeta chciał być tu pochowany?
– Nie. Często tu u nas spacerował, siadał na ławeczce, oglądał kościół i cmentarz. Był na cmentarzu także po pogrzebie Henryka Tomaszewskiego. Myślę, że fakt, iż to tu właśnie spoczął twórca Teatru Pantomimy, zadecydował o woli poety co do miejsca swojego pochówku.
W testamencie wyraża nadzieję, że ten fakt będzie sprzyjał "dobremu współżyciu podzielonych wyznań". Myślę, dzisiejsza, ekumeniczna uroczystość pogrzebowa przybliża spełnienie jego oczekiwań.
Pisał też o nadziei, że jego pogrzeb tutaj "zbliży do siebie kultury i narody, które żyły i żyją na tych samych ziemiach". Zapewne miał na myśli tysiące turystów (w tym także z Niemiec, gdzie jest dobrze znany) którzy odwiedzają kościół Wang i przykościelny cmentarz.
rozmawiał Tomasz Królak
***
Tadeusz Różewicz urodził się 9 października 1921 w Radomsku. Był wybitnym poetą, dramaturgiem, prozaikiem i scenarzystą. Laureat wielu odznaczeń i nagród i tytułów doktora honoris causa. Był prekursorem awangardy w poezji i dramacie, nowatorem mocno zakorzeniony w bezustannie przetwarzanej tradycji romantycznej. "Twórca niezależny, stroniący od polityki. Wielki samotnik, przekonany o misji artysty, pojmowanej jako stan wewnętrznego skupienia, wewnętrznego nasłuchu, etycznej wrażliwości" - charakteryzował jego dzieło krytyk literacki Janusz Kowalczyk. Różewicz uważany był za odnowiciela formy teatralnej na miarę Becketta i Ionesco.
Reklama
Bogdan Zdrojewski, minister kultury, napisał na Twitterze: "Noblista bez Nobla. Poeta bez granic. Dramaturg klasy światowej. Zamyka się XX wiek wielkiej polskiej literatury. Po pożegnaniu Miłosza, Herberta, Szymborskiej i Mrożka odszedł ostatni z największych".
Zmarł 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu. Dziś spoczął na cmentarzu przy kościele Wang należącym do ewangelicko-augsburskiej parafii w Karpaczu.
