KAI: Jak będą przebiegać jubileuszowe uroczystości?

- Rozpoczną się w najbliższą niedzielę 13 sierpnia odsłonięciem i poświęceniem pomnika ku czci poległych uczestników Powstania Styczniowego, znajdującego się na rynku w Kodniu nieopodal bazyliki, w której znajduje się cudowny Obraz. Będzie to duży krzyż z czerwonego granitu, a pod nim biały orzeł ze złamanym skrzydłem. W nocy z 22/23 stycznia 1863 r. w Kodniu rozegrała się zwycięska bitwa z Rosjanami. W odsłonięciu pomnika, autorstwa Mariusza Drapikowskiego, weźmie udział przedstawiciel Kancelarii Prezydenta oraz Legat Papieski kard. Stanisław Dziwisz, który o godz. 12.00 będzie sprawował Eucharystię w Bazylice. O godz. 17-tej zostanie wykonane oratorium o Matce Bożej Królowej Podlasia, Matce Jedności, przygotowane przez kompozytora Rafała Janiaka, specjalnie z okazji 300-lecia koronacji kodeńskiego Obrazu. Wykona je Filharmonia Lubelska wraz z chórem z Białegostoku.

14 sierpnia w południe rozpocznie się odpust ku czci Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, uroczystą Mszą św. pod przewodnictwem Legata Papieskiego, kard. Stanisława Dziwisza, a homilię wygłosi bp Kazimierz Gurda, pasterz diecezji siedleckiej. Uczestniczyć w niej będą pątnicy, którzy przybędą w licznych pielgrzymkach z terenów diecezji siedleckiej oraz goście z Polski i zagranicy. Po uroczystych nieszporach po południu, wyruszy na miejscową Kalwarię procesja maryjna. Tam o 18-tej będzie sprawowana Msza św. pod przewodnictwem metropolity lwowskiego abp. Mieczysława Mokrzyckiego. Śpiewać będą „Poznańskie Słowiki”. Wieczorne czuwanie przy Ikonie Matki Bożej Kodeńskiej poprowadzą od strony muzycznej „Siewcy Lednicy”. Spodziewamy się - jak każdego roku - licznego udziału młodzieży. W nocy z 14 na 15 sierpnia będzie sprawowana Eucharystia „Pasterka Maryjna” na Kalwarii, której przewodniczyć będzie prowincjał polskiej prowincji Misjonarzy Oblatów MN o. Marek Ochlak – a następnie będzie miało miejsce nocne czuwanie u stóp Pani Podlasia.

15 sierpnia w Kodeńskim Sanktuarium dzień rozpocznie się bardzo wcześnie, o godz. 5.30 w Bazylice odprawione zostaną Godzinki ku czci Najświętszej Maryi Panny, a o godz. 6.00 Eucharystia. Na Kalwarii o godz. 9.00 Koronka do Bożego Miłosierdzia, a po niej Eucharystia dla przybyłych współpracowników i przyjaciół misji oblackich, pod przewodnictwem bp. Radosława Zmitrowicza, biskupa pomocniczego diecezji kamienieckiej na Ukrainie. Główna celebracja rozpocznie się procesją, która wyruszy z Bazyliki z wizerunkiem cudownego obrazu Matki Bożej Kodeńskiej o godz. 11.30 w kierunku Kalwarii, gdzie będzie sprawowana uroczysta Eucharystia pod przewodnictwem kard. Stanisława Dziwisza. Podczas Eucharystii założy on nowe jubileuszowe korony na skronie Matki Bożej i Pana Jezusa. Po południu będą uroczyste Nieszpory, a po nich pożegnanie legata papieskiego o 16 45. Organizatorzy spodziewają się kilkudziesięciu polskich i zagranicznych biskupów i ok. 40-50 tys. uczestników. Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.

KAI: Czy będą obecni pielgrzymi z Białorusi?

- W „normalnym czasie” byłoby ich wielu, gdyż Matka Boża Kodeńska jest czczona w Brześciu i okolicach, skąd przebywali pielgrzymi. Ale obecnie jest to praktycznie niemożliwe ze względu na utrudnienia na granicy. Natomiast spodziewamy się grupy z Turkmenistanu, z o. Andrzejem Madejem OMI, który jest tam przełożonym naszej misji.

KAI: Od prawie stu lat kustoszami kodeńskiego sanktuarium są Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. Proszę powiedzieć o tutejszej wspólnocie Oblatów. Jak wygląda Wasza codzienna praca?

- Jest to wspólnota składająca się w większości ze starszych braci, z których niemal każdy kilka dziesięcioleci spędził na misjach. W sumie jest nas piętnastu, licząc także kilku młodych, zaangażowanych bezpośrednio w parafii. O. Leonard Głowacki ma 91 lata i wciąż publikuje, o. Franciszek Chrószcz spędził w Kamerunie i na Madagaskarze razem prawie 35 lata, a dziś pełni rolę egzorcysty. O. Marian Lis ponad 25 lat był na Madagaskarze, o. Rafał Chilimoniuk 10 lat w Turkmenistanie, a o. Marek Swat wiele lat w Pakistanie. Niedawno przyjechał o. Ryszard Szmydki, który przez wiele lat pracował w Watykanie. Do naszej wspólnoty należy jeszcze o. Karol Lipiński, który pracuje na Syberii w Wierszynie. Ja też przez kilka lat pracowałem na Wschodzie, jeszcze w ZSRR na Ukrainie, w Barze, a później w Kijowie, następnie na Białorusi.

Wszyscy zajmujemy się obsługą sanktuarium. Dziennie spowiadamy przez 5 godzin. Przyjmujemy każdą pielgrzymkę i oprowadzamy pielgrzymów. Bardzo dużo chętnych do rozmów ma ojciec egzorcysta.

Wciąż trwa peregrynacja w diecezji siedleckiej dwóch kopii obrazu Matki Bożej Kodeńskiej, której towarzyszą i współorganizują nasi ojcowie. W każdej parafii peregrynacja jest przygotowana przez misje, które głoszą księża z diecezji siedleckiej a czasami Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. Na zewnątrz prowadzimy też wiele rekolekcji. W samym Kodniu organizujemy rekolekcje w różnych formach i dla różnych środowisk, m. in. są to rekolekcje połączone z pisaniem ikon, które prowadzi o. Jarosław Kędzia.

KAI: Kodeń leży na Podlasiu tuż przy wschodniej granicy, który jest terenem współistnienia katolików i prawosławnych. Jakie są tu relacje ekumeniczne?

- Wszystko zależy od jakości wzajemnych relacji, które próbujemy budować. Przez wiele lat odbywały się w Kodniu ekumeniczne spotkania, na które przyjeżdżali ludzie nieraz z daleka. Taka forma spotkań na razie wygasła, ale ufamy, iż z Bożą pomocą i wstawiennictwem Miłosiernej Matki Jedności odrodzi się na nowo. Dużą rolę w ich organizacji odegrał nieżyjący już o. Wacław Hryniewicz OMI, wybitny teolog, który praktycznie całe swoje życie oddał budowaniu relacji z prawosławiem. Ale nie było adekwatnej odpowiedzi ze strony polskich prawosławnych. Na jego pogrzebie 2 lata temu, jedynym przedstawicielem Kościołów wschodnich był archimandryta o. Sergiusz Gajek MIC, grekokatolik z Białorusi. Tutejszy proboszcz prawosławny pojawił się na chwilę dopiero po skończonej Eucharystii. A z sąsiedniego prawosławnego monasteru w Jabłecznej nikt nie przyjechał.

Natomiast tu ważne są bezpośrednie relacje między katolikami i prawosławnymi, ludzi, którzy mieszkają po sąsiedzku, razem pracują czy chodzą do jednej szkoły. Te raczej są bardzo naturalne i rzadko występują między nimi jakieś konflikty. U nas w Kodniu parafia prawosławna jest niewielka, liczy ok. 30 rodzin. Są to potomkowie prawosławnych, którzy tu zostali przywiezieni z zewnątrz po Powstaniu Styczniowym, kiedy zlikwidowano parafię katolicką i zastąpiona ją prawosławną i trzeba było ją kimś wypełnić.

KAI: A co stało się z kodeńskimi unitami, których wywieziono po Powstaniu Styczniowym?

- Kolejne pokolenia unitów stawały się pokoleniami katolickimi obrządku łacińskiego. Parafie unickie zaczęły na nowo tu powstawać w ramach tzw. neounii z okresu międzywojennego dwudziestolecia. Po odrodzeniu się Polski reaktywowano łacińską diecezję janowską. Jej pierwszy biskup Henryk Przeździecki przejął się losem pozostawionych bez duszpasterskiej opieki dawnych unitów, wcielanych siłą w okresie zaborów do prawosławia. Za zgodą Stolicy Apostolskiej oraz we współudziale biskupów łacińskich Wilna i Pińska, podjął starania o odrodzenie Kościoła greckokatolickiego w ramach tzw. Neounii. W rezultacie w 1939 r. było już 47 parafii neounickich. Kler liczył sobie 1 biskupa (redemptorysta, dziś błogosławiony Mikołaj Czarnecki) 39 księży parafialnych i 31 zakonników. Przed wojną dwóch naszych ojców pracujących w Kostomłotach było birytualistami i odprawiali Msze w rycie wschodnim. W komunistycznej Polsce wszyscy unici zostali zdelegalizowani. Na tym terenie przetrwali jedynie w Kostomłotach, ale to dlatego, że ks. Roman Piętka, marianin, zaopiekował się nimi. Pewna część unitów pozostała także w podziemiu na Białorusi, a teraz otwarto dla nich specjalny egzarchat na czele z o. Sergiuszem Gajkiem, marianinem.